De Biocomposiet fietsbrug van het projectteam Drive won de Lighthouse Award 2019. De draaibrug over het Van Harinxmakanaal is gemaakt van biocomposiet van vlas en hars. De jury roemde het innovatieve materiaalgebruik én de samenwerking waarin het project tot stand kwam. Twee jaar later is de brug nog steeds een wereldwijde inspiratiebron voor biobased en circulair bouwen. We vragen Sjoerd Vrieswijk van de Provincie Friesland, de opdrachtgever van dit bijzondere project, naar de stand van zaken en het winnen van de Lighthouse Award.

Toen we elkaar in juli 2019 voor het laatst spraken, was de bouw van de fietsbrug in volle gang. Het eerste brugdeel werd toen bijna geplaatst. Wat is nu de status?

“De voorbereiding en realisatie van de brug zijn verder volgens plan verlopen. In februari 2020 is de fietsbrug officieel geopend door minister Stientje van Veldhoven en gedeputeerde Avine Fokkens van de provincie Friesland. Sindsdien is de fietsbrug volop in bedrijf.”

“Na de ingebruikname is er één vrij bizar incident geweest. Twee landbouwvoertuigen reden over het fietspad en vervolgens ook over de brug. Althans, halverwege zijn ze maar achteruit teruggegaan. Natuurlijk hebben we de grap gemaakt dat de brug zo sterk is dat hij ook geschikt is voor zwaar materieel. Maar het had ook serieuze gevolgen. De brug moest gelift worden voor een extra inspectie en er zijn twee haarscheuren gedicht om de constructie te herstellen.”

“Verder draait de brug als een zonnetje. Hij voldoet aan alle verwachtingen en ook het monitoringssysteem werkt. De brug heeft 200 sensoren waarmee we veel data verzamelen. Biocomposiet van vlas en hars is een nieuw materiaal, wat in dit project gelijk op grote schaal is toegepast. Met de sensoren bekijken we of alles wat we in theorie en met proefopstellingen bedacht hebben ook in de praktijk werkt. Na anderhalf jaar kunnen we vaststellen dat het materiaal zich erg goed houdt.”

Het monitoringsysteem is webbased en volledig open source. Iedereen kan overal ter wereld inloggen om de data te bekijken. Zijn hier interessante reacties of inzichten uitgekomen?

“Er is veel interesse voor onze informatie, vooral van onderwijsinstellingen van over de hele wereld. Dat levert soms interessante inzichten op. Zo heeft een groep oud-studiegenoten die zichzelf Datagravers noemt, hobbymatig onze data geanalyseerd. Zij hebben zich verdiept in het krachtenspel in de brug. Het brugdek hangt van nature een beetje door. Het opzetwerk drukt hem omhoog als de brug sluit. Als dat tegelijkertijd gebeurt, ontstaan er enorme krachten in het brugdek. Nu zit er een seconde vertraging tussen het sluiten en het opduwen. Dat scheelt veel in de belasting van de brug en dus in de levensduur.”

Na het winnen van de Lighthouse Award 2019, gaf je aan dat de bijhorende geldprijs besteed zou worden aan onderzoek naar de CO₂ footprint van deze biocomposiet brug. Wat zijn de uitkomsten daarvan?

“We wilden inderdaad weten wat het werkelijke verschil is tussen dit biocomposiet en bijvoorbeeld staal. We zijn overtuigd dat dit beter is, maar hoe groot is die impact nou echt? Dit hebben we onderzocht. De Milieu Kosten Indicator van deze biobased brug is vergeleken met staal, beton, hout of glasvezel. De uitkomsten zijn in november 2019 gepresenteerd. Hout blijkt de meest duurzame grondstof, omdat het CO₂ opneemt tijdens de groei, maar biocomposiet is een goede tweede.”

“Het mooie van dit biocomposiet is dat het is gemaakt van een bijproduct van lijnzaadolie. Er wordt dus van afval een nieuw product gemaakt. Op dat gebied scoort het biocomposiet beter dan hout, dat gekapt moet worden. Maar er is ook een harder, een soort lijm, voor nodig. Die is gedeeltelijk chemisch. We hebben tijdens de ontwikkeling gezocht naar een biologische variant. Helaas konden chemiebedrijven hun productieproces niet alleen voor onze brug aanpassen. Hopelijk verandert dat als de vraag toeneemt. Daarom blijven we onze onderzoeksgegevens internationaal delen, om zo veel mogelijk interesse te wekken voor dit nieuwe materiaal.”

Bij het winnen van de Lighthouse Award speelde niet alleen het innovatieve materiaalgebruik, maar ook de samenwerking binnen het Bouwteam een belangrijke rol. Hebben jullie nog contact?

“Jazeker! Vorige week zaten wij als opdrachtgever nog met de bouwer Strukton bij een seminar. Strukton, Spie en ingenieursbureau Witteveen+Bos zijn samen in de running voor een tender van Rijkswaterstaat voor een biocomposiet verkeersbrug. We spreken elkaar dus nog regelmatig.”

Heeft de provincie Friesland zelf nog plannen voor een vervolg op dit project?

Biobased bouwen staat bij ons nog steeds hoog in het vaandel. We zijn bezig met een planstudie voor een brug bij Kiestersyl, ook over het Van Harinxmakanaal. In het kader van circulariteit kijken we nu eerst of daar voor de verkeersstructuur überhaupt een brug nodig is. Als dat zo is, dan is de intentie om daar de volgende composietbrug te maken, die geschikt is voor alle verkeer.”

Zo proberen we het hele Van Harinxmakanaal een biobased en circulaire uitstraling te geven. Naast de biocomposiet fietsbrug zijn er nog een aantal duurzaam gebouwde bruggen over het kanaal. Er staat een biobased energiecampus en we zijn nu bezig met de circulaire bouw van een centraal bedieningsgebouw van waaruit straks ook de fietsbrug Drive wordt aangestuurd. Misschien sturen we die ook wel in voor jullie award!”

Hebben jullie nog leuke of bijzondere reacties gehad op het winnen van de Lighthouse Award?

We zijn nog steeds erg trots op het proces, op de brug zelf, maar ook op de twee grote prijzen die we er mee hebben gewonnen. De Lighthouse Award is speciaal omdat het een prijs is van branchegenoten. Hét bewijs dat niet alleen wij het een bijzonder project vinden. Dat benoemen we dus ook zeer regelmatig. Het winnen van zo’n prijs geeft een bijzondere teamdynamiek en een enorme spin-off. Het voelt echt als een beloning. Dat is ook een hele goede stimulans om door te gaan!

Meer info over het project Drive vind je op www.drive.frl