We gaan vooruit. We innoveren ons wezenloos als branche. Buzzwoorden als circulariteit, klimaatverandering en gasloos houden ons dagelijks bezig. Maar daarin vergeten we de grotere discussie te voeren. Wat vinden we echt belangrijk in de vooruitgang? Moeten we de burger wel opzadelen met onze innovatiedrive? En denken we wel aan het welzijn? We definiëren niet wat vooruitgang eigenlijk is en belanden zo van de regen in de drup.

Een grote overheidscampagne om ‘van het gas af te gaan’ heeft z’n weerslag: burgers doen wat ze kunnen, er zijn geen installateurs meer te vinden voor een warmtekoudeopslag en de nieuwste huizen laten geen stroompje lucht meer door. Fantastisch nieuws als je denkt aan de klimaatverandering. Maar wat is de impact op de burger? Die blijft maar investeren in een potdicht huis met waterpomp, waarin hij niet meer kan ademen zonder mechanische ventilatie. Het grotere verband missen we, en het welzijn wordt niet meegenomen in de definitie van vooruitgang. De burger is het proeftuintje van de overheid geworden.

Ik zie het als een voorbeeld van een algemene trend, waarin de overheid een standpunt inneemt en het aan de burger laat om te innoveren en zo problemen op te lossen. Problemen waarvan we de oplossing allemaal maar accepteren, zonder die verder kritisch te bekijken. Zouden we niet eerst een visie moeten vormen wat we hier eigenlijk mee willen? Innovatie is belangrijk. Dat vind ik ook. En het kan ook op veel plekken. Hotels, kantoren en publieke gebouwen kunnen via de wet worden gedwongen excellent te zijn. Warmtepompen, mechanische verwarmingen en ventilatiesystemen kunnen daar hun nut bewijzen voordat ze op de investeringen van de burger worden losgelaten. Houtconstructie in hoogbouw omdat het milieuvriendelijk zou zijn, waarvoor we het hout uit Finland moeten halen, terwijl het beton om de hoek wordt gemaakt. Het zijn dogmatische redenaties, waarin niet vanuit een groter perspectief wordt gewerkt. Innoveren om het innoveren. Maar gaan we er echt mee vooruit?

Het belang van de overheid is duidelijk. Zij is de grootverdiener aan de bouw. Dat begint bij de 21 procent btw op de eerste levensbehoefte. Maar ook de leges, de anterieure overeenkomst, de residueel bepaalde grondwaarde. De bouwprijs van de woning moet zo laag mogelijk gehouden worden zodat de grondprijs zo hoog mogelijk is. En niemand die denkt aan de mensen die de investering van hun leven doen in een veel te hoge hypotheek. Als die burger zou weten wat hij allemaal krijgt voor zijn geld dan zou hij nimmer bereid zijn om akkoord te gaan met de vraagprijs en zijn rol als proefkonijn voor de innovaties.

Laten we eens beginnen met naar elkaar te luisteren in plaats van ons voor het karretje van de overheid te laten spannen. We moeten het grote kader zoeken: wat is er aan de hand en waar willen we naartoe? En waar staat het welzijn van de burger in deze discussie? We zetten nu te vaak iets voorop (‘van het gas af is het beste voor het klimaat’), waarna we met z’n allen achter de redenering aan rennen. We zetten de discussie zo op de verkeerde manier in. We moeten de geijkte boxjes verlaten, en zoeken naar het perspectief van de toekomst.

Laten we eerlijk zijn; in onze branche werkt toch uiteindelijk ieder voor zich. Er is te weinig wisseling tussen adviseurs en producenten. Dat maakt nou net de Lighthouse Club zo interessant. Zo kan iedere innovatie getoetst worden aan de ervaring en inzichten van de leden. Want innoveren is belangrijk, maar het moet worden ingepast in een beeld waar we met z’n allen naar toe willen. En die visie moet niet enkel van de overheid komen, ook van de leveranciers in samenspraak met de adviseurs. De Lighthouse Club is het platform bij uitstek om deze discussies te voeren.

Andries Broersma
Eigenaar ingenieursbureau Broersma, departement Haaglanden